W dniu 8 maja 2023 roku Prezes UOKiK opublikował liczące 76 stron wyjaśnienia dotyczące Dyrektywy Omnibus, które zawierają szczegółowe interpretacje dotyczące prezentowania najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką. Dziś się nim przyjrzymy – jest to o tyle ważne, że na drugie półrocze br. Prezes UOKiK zaplanował liczne kontrole sklepów dotyczące przestrzegania Omnibusa.

Kody rabatowe

Kody rabatowe oraz programy lojalnościowe to jedna z najważniejszych kwestii, na które należy zwrócić uwagę biorąc pod uwagę bardzo restrykcyjne interpretacje UOKIK. Dotychczas wielu sprzedawców zastanawiało się, czy kody rabatowe oraz programy lojalnościowe to obniżka w rozumieniu przepisów, która powoduje powstanie obowiązku podania informacji o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką. Dotąd przeważały opinie, że kod rabatowy musi mieć charakter indywidualny (tj. nie być dostępny dla ogółu konsumentów), by nie aktualizował obowiązków z dyrektywy Omnibus. Jeżeli chodzi zaś o programy lojalnościowe, to ich indywidualny charakter zdawał się przesądzać o tym, że co do zasady nie są one traktowane jako obniżka w rozumieniu nowych przepisów. Polski UOKiK w swoich interpretacjach posunął się jednak dalej niż wytyczne Komisji Europejskiej do dyrektywy Omnibus, na których dotychczas się opierano.

Zdaniem Urzędu, obniżką w rozumieniu nowych przepisów będą kody rabatowe generalne (dostępne publicznie dla ogółu konsumentów lub ich grupy) oraz kody indywidualne dotyczące konkretnych produktów (usług) lub ich grup.

Jakie kody rabatowe nie są więc objęte nowymi regulacjami? Zdaniem UOKiK, obowiązek poinformowania o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką nie ma zastosowania do indywidualnych kodów rabatowych, o ile nie odnoszą się one do konkretnego towaru, usługi lub ich grup. Może to być przykładowo kod rabatowy z okazji urodzin klienta na dowolnie wybrany produkt, rabat na następne zakupy (bez wskazania konkretnych produktów). Co bardzo ważne, tzw. kody koszykowe również (np. na najbliższe zamówienie, na dowolny produkt) nie będą stanowiły obniżki w rozumieniu dyrektywy Omnibus. Wynika to z faktu, że rabat jest udostępniany na zamówienie, które konkretyzuje konsument.

UOKiK podkreśla jednak, że: „częste oferowanie przez przedsiębiorcę kodów na najbliższe zamówienie może zmierzać do obejścia wymogów ustawy o informowaniu o cenach, wywołując podobne skutki do promocji „na wszystko”, co może być ocenione jako nieuczciwa praktyka rynkowa”.

Powyższe rozróżnienia jasno wskazują, że UOKiK dość specyficznie i restrykcyjnie rozumie indywidualność kodów rabatowych, które jednocześnie powinny być „na wszystko”, jeżeli chodzi o zakres asortymentu, do którego się odnoszą.

Przykład: jeżeli sprzedawca oferuje na stronie sklepu internetowego publicznie dostępny kod rabatowy na wszystkie produkty (np. ‑30%), to przy każdym produkcie musi poinformować o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką. Ceny każdego produktu w ofercie w trakcie obowiązywania obniżki będą punktem odniesienia dla kolejnych promocji tych produktów ogłaszanych w ciągu następnych 30 dni.

Jeżeli jednak sprzedawca zaoferuje konkretnemu użytkownikowi (np. z okazji urodzin) kod rabatowy na wszystkie produkty (np. -30%), to obowiązki z dyrektywy Omnibus nie powstaną.

Informację o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką w przypadku reklamowania danego towaru (w tym także przez influencerów), należy podać już w komunikacie marketingowym. Niezależnie od tego sklep powinien przekazać informację o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką najpóźniej bezpośrednio po wpisaniu przez konsumenta kodu (np. na karcie produktu lub w koszyku – w zależności od miejsca, w którym wpisywany jest kod). Jeżeli nie jest to możliwe ze względów technicznych, sklep powinien prezentować informację o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką przed wpisaniem kodu rabatowego.

Programy lojalnościowe

Wyjaśnienia UOKiK dotyczące programów lojalnościowych należy uznać za niejasne. Należy je interpretować najprawdopodobniej w ten sposób, że zdaniem UOKiK rabaty w ramach programów lojalnościowych na towar lub grupę towarów, zawsze będą podlegać pod Omnibusa. Jeżeli chodzi natomiast, o rabaty „na wszystko”, to będą one podlegać pod Omnibusa tylko, gdy są komunikowane publicznie (np. na stronie głównej). Jeżeli natomiast rabatach w ramach programu lojalnościowego „na wszystko” jest przekazywany indywidualnie (np. mailem), to nie będzie podlegał on pod Omnibsa.

Obowiązek wskazana najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką nie będzie miał także zastosowania do programów lojalnościowych w ramach których dostępny jest rabat po spełnieniu określonego warunku – np. uzbieraniu określonej liczby punktów lub złożeniu określonej liczby zamówień.

Co jeszcze bardziej kontrowersyjne, zdaniem UOKiK, w przypadku udzielenia obniżki np. w wysokości 20% na dany towar w ramach programu lojalnościowego, cena tego towaru będzie musiała być uwzględniona w obliczaniu najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką w przypadku wprowadzenia kolejnej obniżki – i będzie musiała być widoczna nie tylko dla uczestników programu lojalnościowego, ale dla wszystkich klientów.

Przykład: Sprzedawca oferował w sklepie określony towar w promocji -10% dla członków programu lojalnościowego (i był zobowiązany poinformować o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką). Cena ta powinna być punktem odniesienia dla kolejnych obniżek tego towaru (nie tylko dla członków programu lojalnościowego) uruchamianych w tym sklepie w ciągu następnych 30 dni. Sprzedawca może poinformować, że najniższa cena z 30 dni przed obniżką obowiązywała w programie lojalnościowym.

Jak wspomniano wcześniej, obowiązek poinformowania o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką nie będzie miał zastosowania przykładowo do programów lojalnościowych w ramach których dostępny jest rabat po uzbieraniu określonej liczby punktów lub złożeniu określonej liczby zamówień.

Przykład: Rabat na następne zamówienie (np. -30%) lub na dowolnie wybrany produkt jest dostępny dla uczestników programu lojalnościowego po dokonaniu przez nich dziesięciu zamówień. W tej sytuacji nie ma obowiązku podawania najniższej ceny z 30 dni przed obniżką.

Zdaniem UOKiK, przy ocenie, czy przedsiębiorca musi poinformować o najniższej cenie z 30 dni przed obniżką, nie mają znaczenia liczba uczestników programu lojalnościowego lub liczba produktów, które są objęte ofertami udostępnianymi w ramach takiego programu.

Obliczanie wartości rabatu i promocje kroczące (pogłębiane)

Zgodnie z wyjaśnieniami UOKiK, w przypadku ogłoszenia o obniżce danego produktu, wartości rabatu (np. wyrażonej jako procent) nie należy liczyć od poprzedniej (lub referencyjnej) ceny, lecz od najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką.

Przykład: lodówka kosztuje 2000 zł i zostaje przeceniona do 1800 zł. Jednocześnie, najniższa cena z okresu 30 dni przed obniżką wynosi 1900 zł. W związku z tym Sprzedawca może poinformować, że kwota obniżki wynosi jedynie 100 zł lub ok. 5%. Co ważne, sprzedawca może pokazać obniżkę również w odniesieniu do poprzedniej ceny, powinien jednak eksponować stosunek nowej ceny do najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką.

UOKiK potwierdził, że Polska nie skorzystała z korzystnej dla przedsiębiorców opcji regulacyjnej dotyczącej promocji kroczących. Nawet jeżeli promocja ma charakter ciągły i jest pogłębiana (zwiększana jest wartość rabatu), przy okazji każdej obniżki należy ponownie obliczyć najniższą cenę z okresu 30 dni przed obniżką. Oznacza to, że nie jest możliwe przekazanie treści marketingowych odzwierciedlających rzeczywistą kwotę obniżki w ramach promocji kroczącej (ciągłej).

Promocje wiązane lub warunkowe

Zdaniem UOKiK część promocji wiązanych lub warunkowych aktywuje obowiązki wynikające z dyrektywy. Będzie to dotyczyło promocji wiązanych dotyczących udzielenia rabatu na określony produkt. Promocja „kup 2 produkty A, produkt B 50% taniej” będzie więc podlegała pod Omnibusa w tym sensie, że konieczne będzie poinformowanie o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką produktu B. Promocje takie jak „kup 2 produkty, trzeci otrzymasz gratis lub za 1 zł”, „kup produkty za co najmniej 300 zł, a otrzymasz 10% rabatu całe zamówienie”, nie będą podlegały pod Omnibusa.

Gdzie informować o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką?

Zawsze, gdy eksponujemy cenę i wartość obniżki danego produktu (np. o 20%), powinniśmy informować o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką. Nie dotyczy to jedynie kart produktów, ale także wszelkich reklam, czy nawet pozycji w wyszukiwarce. Informacja może mieć charakter kontekstowy, tj. przy prezentowaniu jednocześnie 6 produktów o cenach obniżonych w różnym stopniu, należy przynajmniej obok jednego z produktów zapewnić informację o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką i zapewnić, by w pozostałych przypadkach wartość obniżki była obliczona także względem najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką.

„Najniższe ceny”, „najlepsze ceny„, „hit cenowy„

Sformułowania takie jak „Najniższe ceny”, „najlepsze ceny”, „hit cenowy” nie zawsze muszą oznaczać obniżkę ceny i w związku z tym nie będą aktualizować obowiązków z dyrektywy Omnibus gdy:

a) dotyczą innych przewag cenowych, np.:

cena produktu nie wzrosła w stosunku do konkurencji,

produkt jest trudno dostępny lub szybko rotujący, a przez to atrakcyjny,

cena produktu jest atrakcyjna lub konkurencyjna na rynku,

sprzedawca informuje o bogatej ofercie produktów w atrakcyjnych cenach, • sprzedawca zapewnia inne atrakcyjne warunki sprzedaży poza ceną produktu,

b) nie mają na celu obejścia przepisów ustawy o informowaniu o cenach,

c) perspektywa innej przewagi cenowej będzie czytelna z punktu widzenia konsumenta,

d) komunikacja marketingowa będzie precyzować rodzaj wykorzystywanej przez sprzedawcę przewagi cenowej.

Ceny dynamiczne

Niektóre firmy oferują usługi oparte o tzw. ceny dynamiczne. W takiej sytuacji cena uzależniona jest od określonych czynników (np. od pogody w przypadku aplikacji do przewozu osób). Zdaniem UOKiK sam fakt stosowania cen dynamicznych nie zwalnia przedsiębiorców z podawania najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką. Muszą oni odnieść się do ceny obliczonej np. na podstawie tego samego algorytmu/mechanizmu.

Dobrym rozwiązaniem wydaje się jednak oferowanie różnych usług – w przypadku hoteli usługa noclegu w weekend może być potraktowana jako inna usługa niż usługa noclegu w tygodniu. W przeciwnym razie w przypadku ogłaszania obniżki, najniższa cena z okresu 30 dni przed obniżką odnosiłaby się zapewne do ceny w tygodniu i mogła nie oddawać wysokości obniżki skierowanej do klientów szukających noclegu na weekend.

Liczba cen i ich wyróżnienie

W celu spełnienia nowych wymagań należy eksponować dwie lub trzy ceny (oraz, w przypadkach wymaganych przez prawo – ceny jednostkowe). Obok ceny sprzedaży i najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką, możliwe jest również podanie ceny regularnej (lub np. zalecanej przez producenta). Cena z okresu 30 dni przed obniżką nie może być jednak wyraźnie mniej widoczna niż aktualna cena sprzedaży. Sposób komunikacji nie może wprowadzać w błąd i utrudniać porównanie cen.

Sieci sklepów i kanały sprzedaży

Jeżeli towary są sprzedawane za pośrednictwem różnych kanałów sprzedaży (np. sprzedaż stacjonarna i internetowa, sprzedaż przez stronę internetową i sprzedaż przez aplikację) i w różnych cenach, to sprzedawca powinien poinformować o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką, która była oferowana za pośrednictwem będącym przedmiotem informowania o obniżce. Powinno to wprost wynikać z informacji o obniżce. Podobnie w przypadku sieci sklepów – jeżeli promocja organizowana jest jedynie w danym sklepie stacjonarnym, należy poinformować o najniższej cenie z okresu 30 dni przed obniżką, jaka obowiązywała w tym sklepie.

Wyjaśnienia Prezesa UOKiK wraz ze grafikami zawierającymi przykłady prezentowania obniżek produktów znajdują się tutaj.