Manipulacja w e-commerce

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) aktywnie uczestniczy w globalnych przeglądach stron internetowych i aplikacji mobilnych w poszukiwaniu manipulacyjnych praktyk sprzedażowych, znanych jako "dark patterns".Tegoroczna edycja, przeprowadzona przez Międzynarodową Sieć Ochrony Konsumentów (ICPEN), ujawniła, że ponad 75% z niemal 700 badanych witryn stosowało przynajmniej jeden taki schemat.

Najczęstsze Nieuczciwe Praktyki: Preselekcja i Social Proof

Analiza przeprowadzona przez UOKiK objęła 10 stron internetowych, z których połowa stosowała przynajmniej jedną niedozwoloną technikę. Najczęściej wykrywane były preselekcja, czyli automatyczne wybieranie najdroższej opcji przez system oraz adnotacje „najczęściej wybierany”, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd, sugerując popularność danej oferty.

Czym właściwie są dark patterns?

Dark patterns to manipulacyjne techniki, które mają na celu wpływanie na decyzje konsumentów. Oto kilka przykładów:

• Przymusowa kontynuacja: Automatyczne przedłużanie subskrypcji bez wyraźnego powiadomienia lub utrudnianie procesu anulowania.
• Trudności w anulowaniu: Utrudnianie użytkownikom rezygnacji z dotychczasowo wykorzystywanych usług.
• Fałszywa rzadkość produktu lub czas trwania promocji: Tworzenie sztucznego poczucia pilności lub niedoboru, aby skłonić konsumentów do szybkiego zakupu..

Stosowanie takich praktyk może nie tylko zaszkodzić reputacji firmy, ale także jest bezprawnym działaniem i może narazić przedsiębiorstwo na sankcje ze strony organów regulacyjnych, takich jak UOKiK. Kluczowe jest, aby firmy e-commerce działały przejrzyście i uczciwie, unikały manipulacyjnych metod sprzedaży i skoncentrowały się na dostarczaniu wartościowych, autentycznych doświadczeń zakupowych dla swoich klientów.

Międzynarodowa Współpraca i Rola UOKiK

Prezes UOKiK podkreśla, że skuteczna ochrona konsumentów w dobie globalizacji wymaga ścisłej współpracy międzynarodowej. UOKiK od wielu lat angażuje się w rozwijanie tej współpracy, dążąc do wypracowania uniwersalnych standardów ochrony konsumenckiej i zwalczania złych praktyk w e-commerce.

Wykorzystanie Sztucznej Inteligencji w Walce z Dark Patterns 

UOKiK realizuje projekt „Wykrywanie i zwalczanie dark patterns z użyciem Sztucznej Inteligencji”, który ma na celu stworzenie narzędzia opartego na AI do automatycznego wykrywania niedozwolonych praktyk na stronach internetowych. Dodatkowo dzięki projektowi opracowano Białą Księgę, prezentującą jak technologia, w bezpieczny i efektywny sposób, może wspierać ochronę praw konsumentów.

Globalne Wyzwania i Współpraca

Globalizacja handlu elektronicznego stawia przed organami ochrony konsumentów nowe wyzwania, wymagające międzynarodowej współpracy. Inicjatywy takie jak ICPEN, do której UOKiK przynależy już od 30 lat, czy GPEN pokazują, jak ważna jest koordynacja działań na poziomie międzynarodowym. Obie sieci koncentrują się na poprawie ochrony prywatności i praw konsumentów poprzez wspólne działania, takie jak raporty i przeglądy praktyk sprzedażowych na całym świecie. Tylko dzięki współpracy o globalnej skali możliwe jest skuteczne zwalczanie praktyk naruszających prawa konsumenckie.